Cuộc đời và sự nghiệp nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm

Nguyễn Khoa Điềm (tên khác là Nguyễn Hải Dương; sinh 15 tháng 4 năm 1943) sinh tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế. Thân sinh của ông là nhà báo Hải Triều, thuộc dòng dõi quan Nội tán Nguyễn Khoa Đăng, gốc An Dương (tỉnh Hải Dương cũ nay là Hải Phòng). Quê quán: làng An Cựu, xã Thủy An, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên – Huế.

Nguyễn Khoa Điềm là một nhà thơ, nhà chính trị Việt Nam. Ông nguyên là Ủy viên Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khoá IX; Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa X, Bộ trưởng Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch).

Lúc nhỏ Nguyễn Khoa Điềm học ở quê. Năm 1955 ông ra miền Bắc học tại trường học sinh miền Nam. Ông tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1964, cùng một lứa với Phạm Tiến Duật, Lê Anh Xuân.

Sau đó, ông vào miền Nam hoạt động trong phong trào học sinh, sinh viên Huế; tham gia quân đội, xây dựng cơ sở của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, viết báo, làm thơ… cho đến năm 1975. Nguyễn Khoa Điềm từng bị giam tại nhà lao Thừa Phủ. Đến chiến dịch Mậu Thân 1968, ông được giải thoát, tiếp tục trở lại hoạt động. Vào thời điểm này, Nguyễn Khoa Điềm mới bắt đầu làm thơ.

Nguyễn Khoa Điềm trở thành hội viên Hội Nhà văn Việt Nam năm 1975. Sau 1975, ông tham gia công tác Đoàn Thanh niên Cộng sản; Chủ tịch Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ Thừa Thiên – Huế. Ông có mặt trong Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa III. Năm 1994 Nguyễn Khoa Điềm ra Hà Nội, làm Thứ trưởng Bộ Văn hoá – Thông tin. Năm 1995, ông được bầu làm Tổng Thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khóa V.

Năm 1996, tại Đại hội Đại biểu toàn quốc Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ VIII, Nguyễn Khoa Điềm bầu vào Ban Chấp hành Trung ương. Ông là Đại biểu Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam khoá X và từ tháng 11 năm 1996 là Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin [5]. Năm 2001, tại Đại hội Đại biểu toàn quốc Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ IX, Nguyễn Khoa Điềm trở thành Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương, Trưởng ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương (2001-2006). Hiện nay, ông nghỉ hưu và sống tại Thành phố Huế.

Tác phẩm

Báo động

Bếp lửa rừng

Bước chân – Ngọn đèn

Cái nền căm hờn

Cát trắng Phú Vang

Chiều Hương Giang

Con chim thời gian

Con gà đất, cây kèn và khẩu súng

Đất ngoại ô (1973)

Mặt đường khát vọng (1974)

Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (1986)

Thơ Nguyễn Khoa Điềm (1990)

Cửa thép (1972)

Đất và khát vọng

Trường ca

Đất nước

Giặc Mỹ

Gửi anh Tường

Hình dung về Chê Ghêvara

Hồi kết cuộc

Khoảng trời yêu dấu

Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Lau

Lời chào

Màu xanh lên đường

Mùa Xuân ở A Đời

Ngày vui

Nghĩ về một nhãn hiệu

Người con gái chằm nón bài thơ

Nơi Bác từng qua

Nỗi nhớ

Tháng chạp ở Hồng Trường

Thưa mẹ con đi

Tiễn bạn cuối mùa đông

Tình Ca

Tôi lại đi đường này

Trên núi sông

Từ những gì các anh trao?

Tuổi trẻ không yên

Vỗ Hờn

Xanh xanh bóng núi

Xuống đường